Para owadów dorosłych muchy Lucilia sericata (samiec i samica)
Po raz pierwszy w sposób świadomy zasadę pasożytnictwa fakultatywnego w leczeniu zapalenia kości u czworga dzieci z dobrym wynikiem zastosował w 1928 r. amerykański ortopeda William Baer z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa.
„Ciało moje zgniłością i plugastwem prochu, skóra moja zeschła i pomarszczyła się”
Stary Testament, księga Hioba, rozdział 7, wiersz 5
Drzeworyt z książki medycznej Hortus Sanitatis, 1491 rok
Kolejne próby stosowania tej metody zakończyły się niepowodzeniem z powodu zakażenia ran zarazkami tężca. Dopiero sterylizacja larw i jaj, zapoczątkowana przez firmę Lederle, umożliwiła przemysłową hodowlę larw i ich zastosowanie na szeroką skalę. Wśród 5750 leczonych w latach 30 ubiegłego wieku pacjentów nie obserwowano poważnych objawów ubocznych, a zadowalające wyniki uzyskano u 91, 2%.
Pojawienie się w latach 40 ubiegłego wieku sulfonamidów i zapoczątkowanie produkcji penicyliny na skalę przemysłową wyparło larwy z lecznictwa, z wyjątkiem
sytuacji skrajnych: zapalenia wyrostka sutkowatego lub rozległego zakażenia okolicy krocza.
Obserwowany obecny powrót do leczenia larwami wynika z nieskuteczności dotychczasowych metod oraz ze zmniejszającej się gwałtownie wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki.
Od 1996 r. i w ciągu kilku następnych lat na terenie Wielkiej Brytanii w 1300 ośrodkach medycznych zużyto 40000 opakowań larw. Obecnie larwy much wykorzystuje się w lecznictwie otwartym i szpitalach zarówno w USA, jak i krajach europejskich.
Korzystny wpływ larw polega na oczyszczeniu rany z martwej tkanki, usunięciu z niej zarazków oraz wspomaganiu w rozwoju ziarniny.
Larwy trawią pozaustrojowo (enzymatycznie) martwe tkanki i drobnoustroje a następnie połykają je. Enzymy wydzielane przez larwę należą do grupy kolagenaz i enzymów działających jak trypsyna i chymotrypsyna.
Wydzielina larw okazała się skuteczna wobec szczepów gronkowca złocistego, paciorkowca A i B, oraz pseudomonas i szczepów gronkowca opornego na metycylinę.
Mechanizm wspomagania przez larwy procesu gojenia ran nie jest znany. Efekt ten przypisywano obecnej w wydzielinie larw allantoinie. Larwy zmieniają odczyn w ranie w kierunku zasadowym – produkują amoniak, dwuwęglan amonu, wapń i węglan wapnia, co przyczynia się do śmierci bakterii i wspomaga ziarninowanie.
Wskazania do leczenia larwami obejmują różne rodzaje zakażonej lub martwiczej rany, takie jak: owrzodzenia kończyn dolnych, rany odleżynowe, zakażone rany pooperacyjne oraz rany martwicze w przebiegu cukrzycy lub nowotworów. Użycie larw w leczeniu owrzodzeń nowotworowych umożliwia usuwanie martwej tkanki i związanego z nią przykrego zapachu. Czy i w jakim stopniu obecność larw wpływa na rozwój tkanki nowotworowej, jest natomiast obecnie przedmiotem obserwacji i badań.
W 1996 r. powstało Międzynarodowe Towarzystwo Bioterapii, prowadzące badania nad rolą żywych organizmów w procesie gojenia.
Oceniając koszt leczenia według kosztów materiałów potrzebnych w procesie całkowitego oczyszczenia rany, wykazano, że leczenie larwami jest prawie 5-krotnie tańsze.
|